Bilindiği üzere 6102 Sayılı “Türk Ticaret Kanunu” ile 6103 Sayılı “Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun” 14 Şubat 2011 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Yeni Türk Ticaret Kanunu, Türkiye Muhasebe Standartları’nın uygulanması ile internet sitesi kurma zorunluluğuna ilişkin hükümler hariç olmak üzere, 01 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Yeni Türk Ticaret Kanunu, ticari hayat ile ilgili birçok önemli değişiklik getirmekte ve ticari yaşamı önemli ölçüde değiştirecek olan düzenlemeler içermektedir.

Yeni kanunun büyük bir ihtiyaca cevap veren önemli yeniliklerinden bir tanesi de anonim ortaklıkların ve limited ortaklıkların tek kişiyle kurulmasına olanak tanımasıdır.

Yürürlükte olan mevcut 6762 sayılı TTK’da; anonim şirketlerde en az 5 kurucu ortağın mevcudiyeti aranmakta, ayrıca sayının beşin altına düşmesi halinde ise şirketin feshi veya infisahı söz konusu olmaktadır. Bu nedenle de esas sermayeye gerçekte ortak olmayan ve şirketin yönetiminde de aktif olarak görev almayan kişiler, sembolik hisse payları verilmek suretiyle, görünüşte ortak yapılmakta ve 3. kişiler açısından hukuki görünüşe olan güven sarsılmaktadır. Diğer taraftan, tek kişilik şirketlere bütün dünya uygulamasında gereksinim duyulmakta ve pek çok ülkenin hukuki yapısında düzenlenmektedir.

Yeni TTK’da yer verilen tek kişilik şirket, Avrupa Birliği’nin şirketlere ilişkin 12. Yönergesi’nin Türk hukukuna aktarılması yoluyla düzenlenmiştir. Böylece AB üyesi devletlerin hukukları ile tam uyum sağlanmıştır. Yönerge, üye devletlere tek ortaklı limited şirket veya sorumluluğu sınırlandırılmış ticari işletme kurmak seçeneklerini sunmakta, tek pay sahipli anonim şirketi de üyelerin tercihine bırakmaktadır. Yeni TTK, Almanya, Finlandiya, Hollanda, İspanya ve İsveç örneklerini izleyerek, tek ortaklı limited şirket yanında tek ortaklı anonim şirkete de yer vermiştir.

Yeni TTK’nun ortak sayısına ilişkin olarak; anonim şirketlerde 338’inci, limited şirketlerde ise 573’üncü maddesinde, anonim şirketlerin en az 5 ortakla, limited şirketlerin ise en az 2 ortakla kurulmasına ilişkin eski TTK ‘da yer düzenlemelere yer verilmemiş ve anonim ve limited şirketlerin bir ortakla kurulabileceği belirtilmiştir.

Tek pay sahipli bir anonim şirkette bu pay sahibi bir gerçek kişi olabileceği gibi, bir tüzel kişi, binlerce pay sahibi bulunan ve pay senetleri borsada işlem gören anonim şirket veya başka bir sermaye şirketi de olabilir.

Batılı ülkelerde tek pay sahipli anonim şirketler sadece bir limited şirket veya işletmeci vakıf tarafından oluşturulmaktadır. Ancak, Türk Medeni Kanunu’nda “işletmecilik yapan vakıf” tanınmamış olup, vakıflar bir “mal topluluğu” olarak değerlendirilmektedir. Türk vergi kanunlarımızda da vakıflar elde ettikleri gelirlerin vergilendirilmesi açısından vergi mükellefi olarak sayılmamıştır. Ancak, vakıfların iktisadi işletmeleri olabilir ve bu şekilde bir iktisadi işletme söz konusu ise, vakfın bu iktisadi işletmesi kurumlar vergisi mükellefi kabul edilmektedir. Literatürde Türk Medeni Kanunu’nda işletmeci vakıflara yer verilmemiş olması önemli bir eksiklik olarak kabul edilmekte ve tek pay sahipli veya ortaklı anonim ve limited şirketlerin, hukukumuzda da büyük gereksinimi duyulan işletmeci vakıfların yolunu açacağı ve Türk hukukunun bu suretle bir düzenlemeye kavuşacağı düşünülmektedir.

Yeni Türk Ticaret Kanunu düzenlemeleri uyarınca, artık birden çok ortakla kurulmuş olan bir anonim şirket veya limited şirketin daha sonra pay devri, çıkma veya çıkarılma gibi nedenlerle ortak sayısının bire düşmesi durumunda şirketin feshedilmesi gerekmeyecek, şirket tek ortakla ticari faaliyetine devam edip, tüzel kişiliğini koruyabilecektir. Ancak bu durumda keyfiyetin ticaret siciline tescil ve ilan edilmesi gerekmektedir. Bunun için, şirketin ortak sayısının bire düşmesi sonucunu doğuran işlem tarihinden itibaren 7 gün içinde bu durumun bu işlemi gerçekleştiren taraflarca, anonim şirketlerde yönetim kuruluna, limited şirketlerde ise müdürlere yazıyla bildirilmesi gerekmektedir. Yönetim kurulu/müdürlerin de bildirimin alınma tarihinden itibaren 7 gün içinde şirketin tek pay sahipli bir anonim ya da limited şirket olduğunu tescil ve ilan ettirmesi gerekecektir. Ayrıca, bu tek ortağın, adı, yerleşim yeri ve vatandaşlığı da tescil ve ilan edilecektir. Söz konusu tescil ve ilanın zamanında yapılmaması durumunda, bildirimde bulunmayan ortak ve tescil ve ilanı yaptırmayan yönetim kurulu/müdürler, doğacak zararlardan sorumlu olacaklardır.

Ayrıca, şirketin tek ortaklı olarak kurulması durumunda da tek ortağın adı, yerleşim yeri ve vatandaşlığının tescil ve ilan edilmesi gerekmektedir.

Halen uygulanmakta olan Türk Ticaret Kanunu’ndaki “yönetim kurulunun en az 3 üyeden oluşacağı”na dair mevcut yapıda terk edilerek,”tek üyeli yönetim kurulu”na da olanak tanınmıştır. Aynı zamanda “yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olma zorunluluğu”na ilişkin mevcut Kanundaki amir hüküm de kaldırılarak,pay sahibi olmasa da uzman ve profesyonel kişilerden yönetim kurulu kurulabilmesi amaçlanmıştır. Yine tek üyeli yönetim kurullarında, “yönetim kurulu üyelerinin en az dörtte birinin yüksek öğrenim görmüş olma zorunluluğu” aranmayacaktır. Bu çerçevede, tek pay sahipli anonim şirketin ortağı isterse tek başına yönetim kurulunu oluşturabileceği gibi, isterse de yönetim kurulunu dışarıdan pay sahibi olmayan bir veya birden fazla kişiden teşkil edebilecektir.

Tek pay sahipli anonim şirketlerde, bu pay sahibi, genel kurulun tüm yetkilerine sahiptir. Ancak, tek pay sahibinin genel kurul sıfatıyla alacağı kararların geçerlilik kazanabilmesi için yazılı olması şarttır.

Tek ortaklı anonim ya da limited şirket kurulmasına imkan tanınması şu gereksinimlere cevap verecektir:

. Tek kişi işletmesinden sınırlı sorumlu şirket türleri olan anonim ve limited şirkete geçmek isteyen işletme sahibine, dışarıdan sembolik ortak almak zorunda kalmadan, tek kişiyle bu şirketi kurma olanağı sağlanmış olacaktır.(Bilindiği üzere, mevcut Türk Ticaret Kanunu hükümleri uyarınca, gerek anonim gerekse limited şirketlerde, üçüncü kişilerle bu şirketler arasında yapılan işlemlerden dolayı ortakların kişisel malvarlıklarıyla sorumlulukları bulunmamaktadır.Başka bir deyişle; bu şirketlerin ortakları, sermaye paylarını şirkete ödemişlerse, şirketlerin borçları nedeniyle haklarında ortak sıfatıyla alacak takibi yapılamaz. Aynı düzenlemeler yeni Türk Ticaret Kanunu’nda da korunmuştur. Nitekim, anılan kanununun anonim şirketlerle ilgili bölümünde yer alan 329’uncu maddesinde, pay sahiplerinin, sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile ve şirkete karşı sorumlu oldukları; limited şirketlerle ilgili 573’üncü maddesinde, ortakların, şirket borçlarından sorumlu olmayıp, sadece taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını ödemekle ve şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlü oldukları hüküm altına alınmıştır. Dolayısıyla, tek ortaklı olarak kurulacak anonim ya da limited şirketlerde de bu hükümler geçerli olacak ve ortakların ortak sıfatıyla sorumlulukları sadece bu şirketlere koydukları sermaye ile sınırlı olacak, bu şirketler dışındaki mal varlıklarına alacak takibi yapılamayacaktır.)

. Avrupa ülkelerinde çok yaygın olan tek pay sahipli ya da ortaklı şirketler veya diğerleri, Türkiye’deki doğrudan yatırımlarını tek pay sahibi veya ortak olarak kuracakları şirket ile bizzat yapabileceklerdir. Böylelikle, yabancı gerçek kişi ya da kurumsal yatırımcı, başka bir ortak arama gereksinimi duymadan bir anonim veya limited şirket kurabilecektir.

. Bir dernek, oda, vakıf veya üniversite bir şirket kurmak istediğinde dışarıdan pay sahibi veya ortak almalarına gerek kalmayacaktır.