Çağıl Şahin SÜNBÜL / PWC Türkiye Mali Hukuk Hizmetleri Müdürü
Cagil.sahin@tr.pwc.com

1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe gire 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na ( yeni TTK) son dakikada yapılan değişiklikle eklenen geçici madde 7 ile şirketler dünyasına önemli bir kolaylık getirmiştir. Ticari faaliyetlerine devam etmeyen ancak hâlâ kağıt üzerinde yaşamaya devam eden şirket ve kooperatiflerin ticaret sicillerinden basit bir prosedür ile silinmesi olanağı gelmiştir.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı verilerine göre 1 Ocak 2012 itibariyle Türkiye’de kayıtlı anonim ve limitet şirket sayısı 842 bin 192 olmakla beraber faal olan şirket sayısı ise 633 bin 947’dir. Yine aynı tarih itibariyle kooperatif sayısı 71 bin 258 olmakla beraber sadece 32 bin 16 tanesi faal olarak gözükmektedir. Bu verilere bakıldığında halihazırda yaklaşık 250 bin adet şirket gayri faal durumda ve hukuki olarak tasfiye edilmeyi beklemektedir.

İşte yeni TTK’da daha önce yer almayan ve son yapılan değişiklikle geçici madde 7 altında öngörülen şartları taşıyan şirketlerin ticaret sicilden unvanlarının silinmesi oldukça kolay bir şekilde gerçekleşecektir. Bu şekilde ticari hayatta var olmayan ancak hukuken yaşamaya devam eden birçok şirket ve kooperatifin kapatılması, sicil kayıtlarının temizlenmesi ve bürokrasinin ferahlaması hedeflenmiştir.

Kapsam dahilindeki şirket ve kooperatifler

6102 sayılı yeni TTK’nın geçici 7’nci maddesi ile getirilen tasfiye prosedürünün işletilmesi için ilk şart kanunun yürürlüğe girmesinden sonra iki yıl içinde aşağıda sıralanan hallerin yetkili kurumlar tarafından tespit edilmesi veya ilgili kişilerce bildirilmesidir. Buna göre 01.07.2014 tarihine kadar aşağıda sıraladığımız durumları tespit edilen şirket ve kooperatifler sicilden silineceklerdir.

Söz konusu tespit ve bildirim ilgili ticaret sicil müdürlükleri tarafından re’sen veya herhangi bir kişi, kurum veya kuruluş tarafından kanıtlarıyla birlikte yapılacaktır. Bu çerçevede şirket ve kooperatiflerin kapsam dahiline girip girmedikleri ticaret sicil kayıtları üzerinden yapılacak inceleme ile tespit edilecektir. Geçici madde 7 kapsamında belirtilen haller ise şu şekildedir:

i) 24/6/1995 tarihli ve 559 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname (559 Sayılı KHK) uyarınca sermayelerini 50 bin TL’ye ve 5 bin TL’ye çıkarmamış olan anonim ve limitet şirketler

ii) Yeni TTK’nın yürürlük tarihinden önce veya yürürlük tarihinden itibaren iki yıl içinde münfesih olan anonim ve limitet şirketler (01.07.2010 ve 01.07.2014 tarihleri arası münfesih olan şirketler)

iii) Kooperatifler Kanunu’na göre herhangi bir nedenle dağılmış olan kooperatifler

iv) Sebebi ne olursa olsun aralıksız olarak son beş yıla ait olağan genel kurul toplantıları yapılamayan anonim şirketler ve kooperatifler

v)  Yeni TTK’nın yürürlüğünden önce tasfiye işlemleri başlamış ancak genel kurulun toplanamaması nedeniyle ara bilançoları veya son ve kati bilançosu genel kurul onayına sunulamadığı için ticaret sicilden terkin (silinme) işlemi yapılamayan şirketler ve kooperatifler

Ancak, davacı veya davalı sıfatıyla devam eden davaları bulunan şirket ve kooperatifler ne yazık ki kapsam dahilinde olsalar bile bu kolaylıktan yararlanamayacaklar.

Kolaylaştırılmış tasfiye prosedürü

Yukarıda sıraladığımız hallerin varlığı halinde gerek 6102 sayılı yeni TTK’nda gerekse Kooperatifler Kanunu’nda öngörülen tasfiye usulüne uymaksızın geçici 7’nci maddede belirtilen ve aşağıda sıralanan işlemler çerçevesinde kapanış işlemleri yürütülüp şirketlerin ve kooperatiflerin ticaret sicil kayıtları silinecektir.

1) Ticaret sicil müdürlükleri kapsam dahilindeki şirket ve kooperatiflerin sicil kayıtlarında yer alan son adreslerine ve yine sicil kayıtlarındaki yetkililerine bir ihtar yollar. Söz konusu ihtar aynı zamanda Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi Müdürlüğü’ne de ilan edilmek üzere gönderilir. Şayet ihtar ilgililere ulaşmazsa Ticaret Sicil Gazetesi’nde yapılacak ilandan itibaren 30 gün sonunda tebligat yapılmış sayılır.

2) 559 Sayılı KHK uyarınca sermayelerini arttırmamak nedeniyle münfesih hale gelmiş olan şirketlere 1’inci madde kapsamında yapılacak ihtarda ortaklardan, yönetici/müdür ya da denetçilerden tebliğ tarihinden itibaren iki ay içinde tasfiye memurunun bildirilmesi, aksi takdirde, ticaret sicili kayıtlarından unvanlarının silineceği, şirkete ait malvarlığının da unvana ilişkin kaydın silindiği tarihten itibaren on yıl sonra Hazine’ye intikal edeceği ve bu hususun kesin olduğu bildirilir.

Sermaye artırımı yapmama nedeniyle kapsama dahil şirketlerin madde hükmüne göre tasfiyeden dönme durumları söz konusu değildir. Ancak kapsam dahilindeki diğer münfesih şirket ve kooperatifler eğer faaliyetlerine devam etme yönünde istekleri varsa, münfesih olma nedenlerini ortadan kaldırmaları ve bu durumu ispatlayan belgelerle ilgili ticaret sicil müdürlüklerine bildirmeleri gerekmektedir.

3) 1’inci madde kapsamında yapılan ihtar ve ilandan sonra süresi içinde tasfiye memurlarını bildiren şirket ve kooperatiflerin tasfiye memurlarına ilişkin bilgiler ticaret sicil müdürlüğü tarafından tescil, Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde ve ilgili odanın internet sitesinde ilan edilir. Söz konusu ilanda ilgili şirket ya da kooperatiflerin alacaklıları, alacaklarına dair kanıtlarla beraber ilan tarihinden itibaren iki ay içinde tasfiye memurlarına başvurmaya davet edilir. İlanda aynı zamanda şirket veya kooperatifin alacak ve borçlarını gösteren listenin bir ay içinde şirket yetkilileri tarafından tasfiye memuruna verilmesi ihtar edilir.

4) Tasfiye memurları 3’üncü maddede alacaklılar için öngörülen sürenin sonunda şirketin veya kooperatifin durumunu gösteren bilanço hazırlar ve tasfiyeyi altı ay içinde sonlandırır. Son ve kati bilançonun ticaret sicil müdürlüklerine verilmesi ile tasfiye sona ermiş kabul edilir ve unvan ticaret sicilinden silinerek Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde ilan edilir. Bu bağlamda tasfiyenin sonlandırılması için genel kurul kararı alınmasına gerek yoktur.

Tasfiye memurları tarafından hazırlanacak bilançoda şirket veya kooperatifin borçlarının alacaklarından fazla olması halinde alacaklılara durumu bildirerek, bildirim tarihinden itibaren üç ay içinde ilgili mahkemelerde iflas davası açılmasını aksi durumda şirketin veya kooperatifin sicilden silineceğine dair ihtar gönderilir. Üç aylık süre sonunda iflas için mahkemeye müracaat edilmemesi durumunda unvan sicilden silinir. İflas için mahkemeye başvurulması halinde ise tasfiye İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre yürütülür.
5) Yukarında 1’inci maddede belirtilen süre içinde tasfiye memurlarını bildirmeyen şirket ve kooperatifler ile tasfiye memurunu bildirip de yine bir aylık süresi içinde alacak ve borçlara ilişkin listeyi tasfiye memuruna vermeyen şirket ve kooperatiflerin unvanları ticaret sicillerinden başka bir işleme gerek kalmaksızın silinir ve Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde ilan edilir.
Tasfiyeye başlamış olan ancak tamamlayamayan şirketlerin durumu
Yeni TTK’nın yürürlük tarihinden önce tasfiye işlemlerine başlamış şirket veya kooperatiflerin genel kurullarının, kanunun öngördüğü asgari süre ve şartlara uygun olarak toplantıya çağrılmış olmasına rağmen iki defa üst üste toplanamaması ve bu durumun belgelendirilmesi şartıyla, tasfiye memuru tarafından son ve kati bilançonun ticaret sicil müdürlüğüne sunulması ile tasfiye sona ermiş kabul edilir ve unvan ticaret sicilinden silinerek Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde ilan edilir.

Borçlara ilişkin durum

Yukarıda izah edildiği gibi alacaklılara bildirim yapılmasına rağmen iflas için mahkemeye başvurulmaması, tasfiye memuruna süresi içerisinde borç ve alacakları gösteren listesinin verilmemesi ve yine ticaret sicil müdürlüklerine süresi içerisinde tasfiye memurlarını bildirilmemesi hallerinde de şirket ve kooperatiflerin unvanları ticaret sicillerinden silinmesi öngörülmektedir. Bu şirketlerin borçları sicilden silinmeye engel teşkil etmeyecektir. Ancak, ticaret sicilinden kaydı silinen anonim şirketler ile kooperatiflerin kanuni temsilcileri ile limited şirketlerin ortaklarının silinme tarihinden önceki kamu borçlarından doğan sorumlulukları devam eder. Bu noktada sözkonusu sorumluluğun şahsi malvarlıklarını kapsayacağını da belirtmekte fayda var.

İşlem maliyeti

Yeni TTK’nın geçici 7’nci maddesinin düzenlediği diğer bir husus tasfiye maliyetlerini de etkilemektedir. Söz konusu madde uyarınca yapılacak tescil ve kayıt silme işlemleri her türlü harçtan ve bu işlemler için düzenlenecek kağıtlar damga vergisinden muaftır.
Harç ve damga vergisi muafiyetlerinin yanı sıra getirilen diğer bir maliyet indirim kalemi ise Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayımlanacak ilanlardan ücret alınmamasına ilişkindir.

Hazineye intikal ve alacakların dava hakkı

Geçici madde 7 uyarınca tasfiye edilmeksizin ticaret sicillerinden unvanı silinen şirket veya kooperatiflere ait ortaya çıkabilecek malvarlığı unvana ilişkin kaydın silindiği tarihten itibaren 10 yıl sonra Hazine’ye intikal eder. Ancak Hazine bu şirket ve kooperatiflerin borçlarından sorumlu tutulamaz.
Ticaret sicilinden kaydı silinen şirket veya kooperatifin alacaklıları ile hukuki menfaati bulunanlar haklı sebeplere dayanarak silinme tarihinden itibaren beş yıl içinde mahkemeye başvurularak kaydı silinen şirket veya kooperatifin yeniden diriltilmesini isteyebilirler.

Sonuç

Türk ticaret hayatına 1 Temmuz 2012’den itibaren yeni bir dönem başlatan yeni TTK, geçici 7’nci maddesi ile getirdiği pek çok yeniliğin yanı sıra sorunlu ve sadece kağıt üzerinde varlığına devam eden uyuyan şirketlerin 01.07.214 tarihine kadar sicilden silinmesinin önünü açacaktır.