6183 SAYILI KANUNA GÖRE TAHSİL EDİLMEKTE OLAN KAMU ALACAKLARI
ABDULLAH ÇAVUŞ/Bağımsız Denetçiler Derneği Başkanı (21.02.2020)
1- GİRİŞ:
Ülkemizde
kamu ve özel alacakları tahsil ve cebri takibine ilişkin olarak usul ve
esasların düzenlendiği iki kanun bulunmaktadır. Bunlardan ilki 2004 sayılı İcra
ve İflas Kanunudur.
Diğeri ise çalışmamızın konusunu teşkil eden 6183 sayılı Amme Alacaklarının
Tahsil Usulü Kanunudur. 2004 sayılı kanun genel düzenleyici nitelikte bir kanun
olup, özel bir kanun olan 6183 sayılı kanunda sayılmayan diğer kamu alacakları
ile tüm özel alacakların tahsiline ilişkin hükümleri içermektedir.
6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun, 28.7.1953 gün ve 8649 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak, 1 Ocak 1954 gününde yürürlüğe girmiştir. Bu kanundan önce Tahsili Emval kanunu hükümleri uygulanmaktaydı.
Bu yazı serimizde 6183 sayılı kanun uygulamasına ilişkin usul ve esaslara yer vermeye çalışacağız.
İlk makalemiz 6183 sayılı kanunun kapsamına ilişkindir.
Bu yazımızda;
1- 6183 sayılı kanuna göre cebri takip yapmakta olan kurum ve kuruluşlar
2- 6183 sayılı kanun kapsamına giren vergi ve benzeri kamu alacakları
Konularında bilgi verilecektir.
2- 6183 SAYILI KANUNUN KAPSAMINDAKİ
İDARELER
6183 Sayılı Kanun Kapsamındaki İdareler 6183 sayılı kanunun 1. maddesinde kanuna tabi kamu idareleri sayılmıştır.
Kanun metni aynen aşağıdaki gibidir.
Kanunun şümulü: Madde 1 –
Devlete, vilayet hususi idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masrafı, vergi cezası, para cezası gibi asli, gecikme zammı, faiz gibi fer’i amme alacakları ve aynı idarelerin akitten, haksız fiil ve haksız iktisaptan doğanlar dışında kalan ve amme hizmetleri tatbikatından mütevellit olan diğer alacakları ile; bunların takip masrafları hakkında bu kanun hükümleri tatbik olunur. Türk Ceza Kanununun para cezalarının tahsil şekli ve hapse tahvili hakkındaki hükümleri mahfuzdur
Madde metninden görüleceği üzere kanunda sayılan gelirlerinin vadesinde tahsil edemeyen ve cebri takip işlemlerini 6183 sayılı kanuna göre takip ve tahsil edecek olan kamu kurumlarını 3 başlık halinde toplamak mümkündür.
Bunlar;
1- Devlet
2- Belediyeler
3- İl Özel İdareleri
Kanunda yazılı olan Devlet kavramından ne anlamak gerekmektedir.
Devlet tüzel kişiliğini oluşturan kamu idareleri, genel bütçeye dahil kamu idareleridir. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu Devlet tüzel kişiliğini oluşturan kamu idarelerini Kanuna ekli (I) sayılı cetvelde göstermiştir.
İl özel idarelerine ilişkin hükümler 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununda düzenlenmiştir.
Belediyelere ilişkin hükümler ise 5393 sayılı Belediye Kanunu ile 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununda düzenlenmiştir.
Kanunda açıkça sayılan 3 kamu kurumu dışında kalan kamu idarelerinden kendi özel kanunlarında alacaklarının 6183 sayılı kanuna göre cebren takip ve tahsiline ilişkin hükümler bulunan kurumlarda 6183 sayılı kanuna tabidir.
Kanunun ikinci maddesinde ise 1.madde de sayılanlar dışında kalan ancak, alacağın tahsili ile ilgili olarak özel kanunlarında 6183 sayılı kanuna atıf yapılan her çeşit alacaklar hakkında da 6183 sayılı kanunun hükümlerinin uygulanacağına ilişkin düzenlemeler yapılmıştır.
Buna ilişkin düzenleme ise 6183 sayılı kanunun 2. Maddesinde yapılmıştır. Madde metni aynen aşağıdaki gibidir.
Madde 2 – Muhtelif kanunlarda Tahsili Emval Kanununa göre tahsil edileceği bildirilen her çeşit alacaklar hakkında da bu kanun hükümleri tatbik olunur.
Buna örnek olarak özerk bir kurum olan TRT’yi vermek mümkündür.
3093 sayılı TRT Gelirleri Kanununda sayılan bandrol alacaklarından kanuni süresinde tahsil edilemeyenlerin cebri takip işlemlerinin 6183 sayılı kanuna tabi olacağı yönünde özel düzenlemeler yapılmıştır
3- 6183 SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN ALACAK
TÜRLERİ
Kanunun yukarı verilen 1. Maddesinde kanuna tabi kamu kurumlarının yanında bu kurumlara ait hangi alacaklarının 6183 sayılı kanun kapsamına dahil olduğuna yönelik açık düzenleme yapılmıştır.
6183 sayılı kanunun 1.
Maddesinde tadadi olarak sayılmış olan bu kamu alacakları aşağıda tek tek
sayılmıştır.
– Vergi
– Resim
– Harç
– Vergi Cezası
– Para Cezası
– Mahkeme Masrafları
– Gecikme Zamları
– Gecikme Faizleri
– Takip Masrafları
4-
KANUN KAPSAMINA GİRMEYEN ALACAKLAR
Kanunun 1. Maddesi kapsamındaki
idarelerin aşağıdaki alacakları için 6183 sayılı kanunun uygulanmamaktadır.
-Sözleşmelerden Doğan Alacaklar
– Haksız Fiilden Doğan Alacaklar
– Haksız İktisaptan Doğan Alacaklar