27 Ekim 2011 tarihli “Yeni Türk Ticaret Kanunu Uyarınca Tutulacak Defterler” başlıklı yazımızda 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girecek 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda ticari defterlere ilişkin olarak yer alan düzenlemeler açıklanmıştı. Anılan yazımızda da belirtildiği üzere; halen uygulanmakta olan eski Ticaret Kanunu’nda defterlerin kullanılmaya başlanmadan önce tasdik edilmesi öngörülmüş, tasdikin 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun defterlerin tasdikine ilişkin hükümlerinde yer alan bilgileri içerecek şekilde ve defterlerin tasdikine ilişkin hükümlerine göre yapılacağı belirtilmiştir. Yeni kanunda defterlerin tasdiki öngörülmüş olmasına rağmen, bu tasdiklerin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre yapılması ilkesi yer almamıştır.

Yeni Türk Ticaret Kanunu henüz yürürlüğe girmediği için 2012 yılında kullanılacak defterler için, halen yürürlükte bulunan 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanacaktır. Dolayısıyla, anılan defterlerin tasdiklerinde de Vergi Usul Kanunu’ndaki düzenlemelere uyulacaktır.

Vergi Usul Kanunu’nun 220’nci maddesinde aşağıda sayılan defterlerin tasdik ettirilmesinin mecburi olduğu hükmüne yer verilmiştir.

– Yevmiye ve envanter defterleri,

– İşletme defteri,

– Çiftçi işletme defteri,

– İmalat (246 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği’ne göre muhasebe işlemlerini 7/A seçeneğine göre tutan mükelleflerin imalat defteri tutma mecburiyeti 01.01.1996 tarihinden itibaren kaldırılmıştır.),

– Nakliyat vergisi defteri,

– Yabancı nakliyat kurumlarının hasılat defteri,

– Serbest meslek kazanç defteri.

Sözü geçen maddede ayrıca, Vergi Usul Kanunu uyarınca cevaz verilen hallerde, yukarıda sayılan defterlerin yerine kullanılacak olan defterlerin de tasdike tabi tutulacağı hükmü bulunmaktadır. (Tutulması zorunlu defterlerden defteri kebir Vergi Usul Kanunu’nda tasdike tabi olan defterler arasında sayılmamıştır. Bu defterin tasdik ettirilmemesi halinde Vergi Usul Kanunu’na göre herhangi bir müeyyide uygulanmaz. Ancak, Türk Ticaret Kanunu açısından, bu defter tasdik ettirilmediği takdirde ticari ihtilaflarda sahibi lehine ispat vasıtası olarak kullanılamaz.)

Aynı kanunun “Tasdik zamanı” başlıklı 221’inci maddesinde ise bu defterleri kullanacak olanların aşağıda yazılı zamanlarda tasdik ettirmeleri gerektiğine hükmedilmiştir. Buna göre;

– Öteden beri işe devam etmekte olan mükellefler, defterin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda,

– Kendilerine Maliye Bakanlığı tarafından özel hesap dönemi tayin edilen mükellefler, defterin kullanılacağı özel hesap döneminden önce gelen son ayda,

– Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni bir mükellefiyete girenler, işe başlama, sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce,

– Vergi muafiyeti kalkanlar, muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak 10 gün içinde,

– Tasdike tabi defterlerin dolması dolayısıyla veya sair sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar, bunları kullanmaya başlamadan önce,

defterlerini tasdik ettirmek zorundadırlar.

Vergi Usul Kanunu’nun 222’nci maddesinde ise, ertesi yılda da aynı defteri kullanacak mükelleflerin ocak ayında, kendilerine Maliye Bakanlığı’nca özel hesap dönemi tayin edilen mükelleflerin ise hesap dönemlerinin ilk ayı içerisinde tasdiki yeniletmeleri gerektiği hükmü yer almaktadır.

Yukarıda yer verilen hükümler uyarınca, hesap dönemi takvim yılı olan mükelleflerin, 2012 yılında kullanacakları defterlerden tasdiki zorunlu olanları, 2011 yılı Aralık ayı içinde tasdik ettirmeleri gerekmektedir.

Yine hesap dönemi takvim yılı olan mükelleflerin, 2011 yılına ait defterlerini 2012 yılında da kullanmak istemeleri durumunda ocak ayı içerisinde tasdiki yeniletmeleri gerektiği unutulmamalıdır.

Vergi Usul Kanunu’nun 352’nci maddesi uyarınca, tasdike tabi defterlerin Kanunda belirtilen sürelerin sonundan itibaren;

– Bir ay içinde tasdik ettirilmesi II. derece usulsüzlük fiili,

– Bir aydan daha sonra tasdik ettirilmiş olması ya da hiç tasdik ettirilmemiş olması ise I. derece usulsüzlük fiili,

olarak tanımlamıştır. Bu fiillerin tespit edilmesi durumunda Vergi Usul Kanunu’na ekli “Usulsüzlük cezalarına ait cetvel”de yer alan usulsüzlük cezaları kesilecektir.

Ayrıca, defterlerin hiç tasdik ettirilmemiş olmasının bir diğer önemli sonucunun da, ilgili dönemin vergi matrahının re’sen takdir edilmesi olduğunu hatırlatmakta fayda görüyoruz.

Vergi Usul Kanunu’na göre, defterler mükellefin işyerinin, işyeri yoksa ikametgahının bulunduğu yerin noteri, .noter yoksa noterlik görevini ifa edenler tarafından tasdik olunur. Bulunulan yerde noterlik görevini ifa eden bir kişi de yoksa vergi idaresi, en yakın yerdeki (mesela il merkezindeki) noterce tasdikini uygun bulmaktadır. Öte yandan, anonim ve limitet şirketlerin kuruluş aşamasında, şirket merkezinin bulunduğu yerin ticaret sicil memuruna da defter tasdik ettirilebilecektir.

Öte yandan, Yeni Türk Ticaret Kanunu’na göre ise; ticari defterler (yevmiye, defteri kebir, envanter defteri, pay defteri, yönetim kurulu karar defteri, genel kurul toplantı ve müzakere defteri) açılış ve kapanışlarında noter tarafından onaylanacaktır. (Şirketlerin kuruluşunda açılış tasdikleri ticaret sicili müdürlükleri tarafından da yapılabilir.)

Defterlerin açılış tasdiklerinin ne zaman yapılacağı konusunda yeni Türk Ticaret Kanunu’nda açık bir belirleme yapılmamıştır. Ancak, farklı bir belirleme yapılmadığı sürece, anılan defterlerin kullanılmaya başlanmadan önce açılış onayları yaptırılmalıdır.

Yeni Türk Ticaret Kanunu’nda, defterlerin kapanış tasdik zamanlarında değişiklikler yapılmış olup, daha önce Yevmiye defterinin kapanış tasdiki izleyen yılın (hesap döneminin) ocak ayında, Envanter defterinin kapanış tasdiki ise izleyen yılın ( hesap döneminin) mart ayında yapılmakta iken; yeni kanunda defterlerin kapanış tasdikinin izleyen faaliyet döneminin altıncı ayının sonuna kadar yapılacağı hüküm altına alınmıştır.

Geçen haftaki yazımızda belirtildiği üzere; Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunu’nun verdiği yetki çerçevesinde Maliye Bakanlığı ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nca hazırlanan elektronik ortamda defter tutulmasına ilişkin usul ve esasları açıklayan Elektronik Defter Genel Tebliği’nde belirtilen şartları yerine getirenlerden kendisine izin verilenlerin, 01.01.2012 tarihinden itibaren elektronik defter tutmaya başlamaları mümkündür. Elektronik defter tutma sürecinde hesap döneminin ilk ayının beratının alınması açılış onayı, son ayının beratının alınması ise kapanış onayı yerine geçecektir.